Over de geschiedenis van de Orthodoxen in de stad Breda en wanneer zij daar voor het eerst aanwezig waren is al evenmin iets bekend als over andere steden in Nederland, uitgezonderd Amsterdam.

In ieder geval is zeker, dat bisschop Dionisios van Rotterdam in de jaren zestig min of meer regelmatig Orthodoxe Diensten hield ten huize van gelovigen in Breda. Na zijn overlijden werd een speciale “Breda-koffer” aangetroffen met sommige uit Rusland afkomstige liturgische voorwerpen,die nu nog in onze Kerk worden gebruikt.

In de jaren ’80 werd een echte parochie georganiseerd. In het begin vond men gastvrij onderdak bij de broeders van Huibergen. Later verhuisde men naar de kapel van het voormalige St. Ignatius-ziekenhuis. Een handicap voor de ontwikkeling echter van een echt Orthodox liturgisch leven was, dat men de geleende kapellen niet kon inrichten op Orthodoxe wijze. De Orthodoxe eredienst, wil zij werkelijk goed tot zijn recht komen, vereist een Kerk met een iconostase, iconen,enz.

In 1988 geschiedde dan ook een wonder voor de parochie, toen zij in het voormalige Klooster van de eerwaarde Zusters Franciscanessen in de Nieuwstraat permanent de beschikking kreeg over twee kamers uit het rectoraat, die door de parochianen met veel fantasie en inzet werden omgetoverd tot een echt Orthodox kapelletje. De Diensten konden nu veel regelmatiger worden gevierd.

In 1991 vroeg en verkreeg de Orthodoxe Kerk in Breda het volledig lidmaatschap van de Raad van Kerken. Dit geschiedde onder het voorzitterschap van deken Jan Jespers en het secretariaat van Rinus Wisse.

Eveneens in 1991 gebeurde, waar wij al enige tijd voor gevreesd hadden: het Klooster van de Zusters Franciscanessen werd opgeheven wegens gebrek aan overblijvende Zusters en wij moesten onze dierbare Kapel verlaten.

Gedurende een half jaar werden de Diensten bij gelovigen aan huis gevierd, een ervaring die de parochie als gemeenschap zeer ten goede is gekomen, maar natuurlijk niet bevorderlijk was voor het openbare karakter van de eredienst.

Opnieuw toog de parochie aan de arbeid en het resultaat is wellicht één van de mooiste Orthodoxe Kerkjes in Nederland. Grote dankbaarheid naast God verbindt ons met de parochie van St. Laurentius en met de Raad van Kerken in Breda, die dit alles voor ons mogelijk hebben gemaakt. Grote dank speciaal ook aan deken Jan Jespers voor zijn niet-aflatende warme belangstelling voor de Orthodoxe Kerk in Breda.

Sedertdien vieren wij met grote vreugde en dankbaarheid de heilige Orthodoxe Diensten in deze lieflijke Kapel. De H. Diensten worden in Breda hoofdzakelijk gevierd in de Nederlandse taal en iedereen is van harte welkom!

In 1994 verkreeg onze parochie de status van zelfstandige parochie van ZE Aartsbisschop Sergej van Evkarpia.

De parochie was opgericht, en groeide gestaag. In 2003 kreeg de parochie een zware beproeving te verduren. De oprichter, de rector en Aartspriester Martin overleed. In de jaren daarna hebben 2 verschillende priesters zonder succes hem opgevolgd. In 2009 was de parochie op sterven na dood. Een opheffingsvergadering werd eind november 2009 belegd. Een groep parochianen, die zich bij deze opheffing niet wilde neerleggen benaderde Aartspriester Josef – toen nog hypodiaken – om de parochie nieuw leven in te blazen. Na de diaken- en priesterwijding van Vader Josef in 2010 begon het parochieleven zich weer te herstellen. Ook groeide de parochie weer. Het parochieleven is nu stabiel.

In de loop van de tijd is de parochie, en het Aartsbisdom overgestapt van het Oecumenisch Patriarchaat naar het Russisch Patriarchaat. Na het overlijden van Aartsbisschop Gabriël in 2013 heeft de Heilige Synode en de Patriarch van Constantinopel de verkiezing van de nieuwe Aartsbisschop gemanipuleerd door 2 kandidaten van de kieslijst af te halen en 2 onbekende kandidaten toe te voegen. Zo werd de sterke voorkeur van het Patriarchaat van Constantinopel met tegenzin gekozen. Het sterke vermoeden rees dat deze nieuwe Aartsbisschop een dubbele agenda had; namelijk het opheffen van het Aartsbisdom. Zijn handelen wezen die richting op, terwijl zijn woorden iets anders zeiden. Het gevolg was hoge spanningen binnen het bisdom en in de verschillende parochies. Uiteindelijk kon deze Aartsbisschop niks anders dan zich terug te trekken. Een nieuwe Aartsbisschop werd gekozen, die het Aartsbisdom door deze moeilijke tijden moest gaan leiden.

Het aartsbisdom bleef tot 27 november 2018 onder het canonieke gezag van het Oecumenisch Patriarchaat. Op die datum schafte het Oecumenisch Patriarchaat het exarchaat af en verordonneerde dat alle parochies onder de omophore van de Metropolieten van het Oecumenisch Patriarchaat in elk van de landen van West-Europa moesten worden geplaatst. Ook Metropoliet Anthonagoras beval de parochie van Breda om zich onder zijn bisdom te scharen. Aartspriester Josef heeft hier geen gehoor aan gegeven, omdat hij van zijn eigen Aartsbisschop hiertoe niet de opdracht heeft ontvangen.

Een buitengewone algemene vergadering op 23 februari 2019 stemde met een meerderheid van 93% voor het behoud van het bestaan en de integriteit van het aartsbisdom. In september 2019 werd een verzoek om canonieke aansluiting naar het Patriarchaat van Moskou gestuurd in overeenstemming met de verwachtingen van Metropolitan Euloge, die in 1931 had geschreven dat “wanneer de normale levensomstandigheden van de Russisch-Orthodoxe Kerk worden hersteld, we zullen terugkeren naar onze vorige situatie.” Sinds het Patriarchaat dit verzoek aanvaardde, werd de aansluiting op 3 november 2019 van kracht door de toekenning van de patriarchale en synodale brief van de Russische Kerk van het Patriarchaat van Moskou. Vanwege de eigenheid van ons Aartsbisdom en zijn multi-etnische aard is de naam gewijzigd in het Aartsbisdom van de Orthodoxe Kerken in West-Europa onder obiëntie van het Patriarchaat van Moskou.

De Orthodoxe Kerk ziet als haar voornaamste taak, de lof te zingen van God en de noden van de wereld in gebed voor Gods Troon te brengen door het vieren van haar – uitgebreide – Eredienst. Vanuit deze liturgische spiritualiteit verricht de Orthodoxe Kerk, voor zover haar kleinheid in Nederland dit mogelijk maakt, de diaconie, d.w.z. de dienst aan de naaste in nood.

Zij stelt zich NIET tot doel: het maken van bekeerlingen, maar wil aan een ieder, die het zien en horen wil, de diepgang en de schoonheid van de Orthodoxe Diensten in alle eenvoud tonen.